Domates sebze mi yoksa meyve mi?
Ya da gerçekten ikisi birden olabilir mi?
Domates meyve mi sebze mi sorusunda başlayan “NIX v. HEDDEN” davası Amerika Birleşik Devleri Yüksek Mahkemesi 1893 yılında domateslerin sebze sayılacağına karar vermesi ile sonuçlandı. Kulağa garip geliyor ama o tarihte vergilerini geri almak isteyen Nix kardeşlerin açtığı davanının orijinal mahkeme dosyalarını buradan okuyabilirsiniz.
Başlangıcı bir asırı geçen bu merakı yanıtlayalım. Domates meyve midir yoksa sebze midir: ikisi de!
Britannica Ansiklopedisine göre: Domates, beslenme uzmanları tarafından sebze olarak kabul edilen meyvelerdir. Botanik olarak, meyve olgunlaşmış bir çiçek yumurtalığıdır ve tohum içerir. Bazı nedenlerden dolayı insanlar domateslere kafayı taktı, ancak “domates meyve mi sebze mi” sorusu tohumlu herhangi bir sebze için de işe yarayabilir.
Botanik sınıflandırması: Domates meyvedir.
Bir botanikçi, bitkinin yapısı, işlevi ve organizasyonu gibi bitkinin fizyolojik özelliklerine dayanan botanik sınıflandırmayı kullanır. Bu nedenle, botanik olarak konuşursak, bir ‘meyve’, çiçekli bir bitkinin yumurtalığından büyüyen tohumlu üründür veya başka bir deyişle, bir meyve, bitkilerin tohumlarını yayma şeklidir. Bir botanik meyvenin en az bir tohumu olur ve bitkinin çiçeğinden büyür. Bu tanımdan hareketle, domatesler tohum içerdikleri ve domates bitkisinin çiçeğinden yetiştikleri için meyve olarak sınıflandırılır.
Botanik terimleriyle bir ‘sebze’ ise, belirli bir tanımı yoktur, daha çok bitkinin tüm yenilebilir yönlerini kapsayan genel bir terimdir; kökler, gövdeler ve yapraklar. Botanik şapkalarımızı takarak elma, çilek ve şeftali gibi yiyecekleri domates dahil meyveler olarak sınıflandırırdık!
Mutfak Sınıflandırması: Domates sebzedir.
Bir beslenme uzmanı, şef veya hatta büyükanneniz, meyve ve sebzeleri, bitkilerin kullanım şekline ve lezzet profillerine dayanarak biraz farklı bir şekilde tanımlayan mutfak sınıflandırma sistemini kullanır. Mutfakta konuşursak, bir ‘sebze’ genellikle daha sert bir dokuya sahiptir, tadı yavandır ve genellikle yahni, çorba veya patates kızartması gibi yemeklerin pişirilmesini gerektirir. Oysa bir ‘meyve’ yumuşak bir dokuya sahiptir, ya tatlı ya da ekşi olma eğilimindedir ve genellikle çiğ olarak ya da tatlılarda ya da reçellerde tüketilir.
Domatesler sulu, tatlı ve çiğ olarak tüketilebilir. Yine de domatesleri tuzlu yemeklerde de hazırlıyoruz, bu yüzden domatesleri genellikle sebze olarak sınıflandırıyoruz.
